Om transkripsjonen

Utskiftingar i Hordaland 1859-1980

I Noreg er bruka mange stader små, og dei har gjerne vorte oppdelte i små teigar. Etter kvart såg mange at det var eit hinder for effektiv drift, og det vart sett i gang prosessar for å få utskifta desse sterkt oppdelte bruak i meir hensiktsmessige einingar.

Den første lova som ordna "Jord og Skovs Udskiftning af Fællesskab" kom 17. august 1821. Den hadde som føresetnad at naboane kunne einast om å få utskifta teigane. Vart det likevel usemje, kunne saka visast til retten, der den var handsama som åstadsak. Ein kan finne utskiftingar etter denne lova i tingbøker, i ekstrarettsprotokollar eller i åstadsprotokollar i sorenskrivarakiva, om sorenskrivaren var med.

Den neste lova om jordskifte kom 12. oktober 1857, og vart sett i kraft frå 1. januar 1859. Då vart det oppretta ein eigen offentleg etat som skulle handsame jordskiftesaker. Det vart tilsett 12 jordskiftedommarar frå 1859, og talet vart snart auka. Jordskiftedommarane var utdanna i kartteikning og oppmåling. Dei skulle saman med oppnemnde jordskiftemenn stå for sjølve utskiftinga. Anke over jordskifte skulle gå til overjordskifte, der same jordskiftedommar som før, men nye jordskiftemenn skulle ta del. Det skulle normalt lagast kart til jordskiftesaka. Desse karta har vore samla i Jordskifteverkets kartarkiv, men er no overførde til Riksarkivet. Kopiar av karta er å finne hos fylkesjordskiftekontora.

Det kunne haldast storskifte, om jordskiftsaka var spesielt omfattande og stor. Storskifteprotokollane skulle sendast til sorenskrivarane.

Jordskiftelova har vore endra i 1882 (lov av 13. mars 1882), 1950 og 1979, og desse lovene har endra på grunnlaget for og innhaldet i utskiftingane.

Registeret som er laga ved Statsarkivet i Bergen dekker 344 jordskifteprotokollar, og er bygd på registra i desse protokollane. Det er i alt med 11954 referansar. Databasen er laga av Mona Handeland og Yngve Nedrebø

YN 15.11.2001